O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan o‘zaro hurmat va manfaatlarni hisobga olish tamoyillariga asoslangan puxta o‘ylangan tashqi siyosat nafaqat Markaziy Osiyo davlatlari, balki uzoq xorijdagi mamlakatlar bilan ham o‘zaro manfaatli va ko‘p qirrali hamkorlikni kengaytirishga qaratilgan. Mamlakatimizning Janubi-Sharqiy Osiyo davlatlari bilan diplomatik aloqalari jo‘g‘rofiyasi izchil kengayib borayotgani buning yorqin dalilidir.
Fikrimizcha, O‘zbekiston bilan do‘stona aloqalar o‘rnatgan Malayziya bilan har tomonlama hamkorlik qilish masalalari alohida e’tibor talab qiladi. Malayziya dunyo davlatlari orasida birinchilardan bo‘lib 1992-yilda O‘zbekiston mustaqilligini tan oldi. O‘tgan o‘n yilliklar davomida har ikki davlat ham geografik jihatdan uzoq joylashganiga qaramay, muntazam hamkorlikning siyosiy, iqtisodiy va madaniy-gumanitar yo‘nalishlarini kengaytirish uchun yangi imkoniyatlarni izlab kelmoqda. Bu ezgu ishga mamlakatimiz Oliy Majlisi ham qonun ijodkorligi sohasidagi sa’y-harakatlarni muvofiqlashtirish va tajriba almashishga ko‘maklashuvchi “O‘zbekiston – Malayziya” parlamentlararo do‘stlik guruhi doirasida o‘z hissasini qo‘shmoqda.
Turizm sohasida ham katta salohiyat mavjud. Islom sivilizatsiyasining tarixiy markazlaridan biri bo‘lgan yurtimizga ziyorat sayohatlari musulmon mamlakatlari fuqarolari orasida katta qiziqish uyg‘otmoqda. Masalan, 2018-yil boshida vizasiz rejim joriy etildi, bu yesa musulmonlar mamlakat aholisining yarmidan ko‘pini tashkil etuvchi Malayziyadan sayyohlar oqimi sezilarli darajada oshishiga turtki bo‘ldi.
O‘z navbatida, sayyohlik kompaniyalari uchun yuqori ishonchlilik reytingi va soliq imtiyozlari, sifatli mehmonxona xizmatlari, yuqori tayyorgarlikdan o‘tgan xodimlar va puxta o‘ylangan ko‘ngilochar dasturlar Malayziya turizm industriyasini sayyohlar uchun yanada jozibador qiladi. Janubi-Sharqiy Osiyodagi ushbu mamlakatning ilg‘or turizm industriyasi o‘zaro manfaatli hamkorlik uchun keng istiqbollarni ochmoqda.
O‘zaro hamkorlikning boshqa yo‘nalishlari haqida so‘z borar ekan, so‘nggi yillarda O‘zbekiston va Malayziya o‘rtasidagi savdo-iqtisodiy hamkorlik tovar ayirboshlash hajmi ortib borayotgani va iqtisodiyotning turli tarmoqlarida o‘zaro aloqalar faollashayotgani bilan ifodalanayotganini alohida ta’kidlash joiz. 2017-yildan 2024-yilgacha bo‘lgan davrda O‘zbekiston va Malayziya o‘rtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 1,6 barobar oshdi. Bu ko‘rsatkichlar ikki davlatning o‘zaro savdoni kengaytirishga qiziqishi ortib borayotganidan dalolatdir. 2024-yilda O‘zbekiston eksportining 41 foizini oziq-ovqat mahsulotlari, jumladan, sabzavot, dukkakli don ekinlari va mevalar, 55 foizini esa kimyoviy moddalar, xususan, o‘g‘itlar tashkil etdi.
Umuman olganda, O‘zbekiston va Malayziya o‘rtasidagi savdo-iqtisodiy hamkorlikni yanada rivojlantirish uchun salmoqli salohiyat mavjud. Ikki davlatning o‘zaro savdo va sarmoyaga bo‘lgan qiziqishi ortib borayotgani iqtisodiyotning muhim tarmoqlarida aloqalarni mustahkamlash imkonini bermoqda. Bu iqtisodiyotni rivojlantirish, yangi ish o‘rinlari yaratish va aholi turmush darajasini oshirish imkonini beradi.
Yuqoridagi fikrlarning barchasi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Malayziya Bosh vaziri Anvar Ibrohim taklifiga binoan fevral oyida ushbu mamlakatga amalga oshirilgan rasmiy tashrifining umumiy mazmuni hisoblanadi. Muloqot chog‘ida parlament orqali faol hamkorlik va almashinuvlarni yanada faollashtirish, mavjud do‘stlik guruhlarining o‘zaro tashriflari va tadbirlarini tashkil etish, qonun ijodkorligi faoliyati masalalarida amaliy hamkorlikni yo‘lga qo‘yish, muhim sarmoyaviy, infratuzilmaviy, ijtimoiy va madaniy-gumanitar dasturlarni amalga oshirishga ko‘maklashish masalalariga e’tibor qaratildi.
Tashrif doirasida bir qancha muhim tadbirlar o‘tkazildi, ulardan biri qo‘shma biznes-forum bo‘lib, unda ikki mamlakatning yetakchi kompaniyalari, sarmoyaviy va bank-moliya institutlarining 200dan ortiq rahbarlari va vakillari ishtirok etdi.
Biznes-forumda O‘zbekiston rahbari ham so‘zga chiqdi. U oliy darajadagi samarali muzokaralar davomida O‘zbekiston-Malayziya sherikligining ikki yillik innovasion rivojlantirish davrini boshlash bo‘yicha kelishuvga erishilgani, amaliy hamkorlikning ustuvor yo‘nalishlari belgilab olinganini alohida ta’kidladi. Muzokaralar davomida mavjud zaxiralar puxta tahlil qilinib, ko‘p qirrali hamkorlikning yangi o‘sish nuqtalari aniqlangani alohida tilga olindi.
Savdo hajmini bir necha barobar oshirish, imtiyozli savdo to‘g‘risidagi bitimni ishlab chiqish, o‘zaro ko‘rgazma va yarmarkalar o‘tkazish bo‘yicha kelishuvlarga erishildi. Qo‘shma loyihalarning mustahkam portfeli shakllantirildi, Sanoat kooperatsiyasi dasturi ishlab chiqildi. Shu munosabat bilan Toshkent viloyatida Malayziya kompaniyasi boshqaruvida maxsus iqtisodiy zona tashkil etilishi ma’lum qilindi.
Oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash sohasida katta imkoniyatlar qayd etildi. Shu nuqtai nazardan, aqlli qishloq xo‘jaligi texnologiyalarini joriy etish, organik mahsulotlar ishlab chiqarish va “halol” standartlarini qo‘llash bo‘yicha qo‘shma loyihalarni amalga oshirishga qiziqish bildirildi.
Shubhasiz, “Barqaror rivojlanish maqsadlariga erishish uchun oliy ta’lim sohasidagi imkoniyatlar va tashabbuslar” mavzusidagi birinchi O‘zbekiston-Malayziya ta’lim forumi yana bir muhim voqea bo‘ldi. Ikki mamlakat oliy ta’lim vazirlari ishtirok etgan forumda oliy ta’lim muassasalari o‘rtasidagi aloqalarni kengaytirish, akademik mobillik dasturlarini ishlab chiqish, qo‘shma ta’lim dasturlarini joriy etish masalalari muhokama qilindi.
Fikrimizcha, ilm-fan va ta’lim sohasi vakillarining hamkorligi diplomatiyaning yangi, chuqurroq va samarali formatini yaratadi. Bu xalqaro hamkorlikning ilmiy bazasini mustahkamlash, uzoq muddatli strategik loyihalarni shakllantirishda katta ahamiyatga ega. Natijada hamkorlikda xalqaro ilmiy loyihalarni amalga oshirish, yangi texnologiya va innovatsiyalarni o‘rganish, ilmiy kadrlar tayyorlash tizimini takomillashtirish imkoniyatlari yuzaga keladi va bu mamlakatlarning har tomonlama rivojlanishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Umuman olganda, Kuala-Lumpurdagi rasmiy muzokaralar yakunlari bo‘yicha Kuala-Lumpur shahrida bo‘lib o‘tgan samarali muzokaralar yakunida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev va Malayziya Bosh vaziri Anvar Ibrohim Strategik sheriklik yo‘lida ikki tomonlama hamkorlikni chuqurlashtirish to‘g‘risida qo‘shma bayonot imzoladi. Tomonlar savdo-iqtisodiy, ta’lim, madaniyat va huquqiy sohalarni o‘z ichiga olgan qator kelishuvlar tuzdi. Mazkur hujjatlar mahsulotni standartlashtirish, oliy ta’lim, sog‘liqni saqlash, shuningdek, sud-ekspertiza faoliyati va korrupsiyaga qarshi kurashda o‘zaro hamkorlikni rivojlantirishga qaratilgan.
Xulosa o‘rnida O‘zbekiston va Malayziya haqiqatdan ham o‘zaro hamkorlikning ko‘plab sohalarida manfaatlari mos kelayotgan uzoq muddatli hamkorlarga aylanib borayotganini ishonch bilan qayd etish mumkin. Ishonchim komilki, Shavkat Mirziyoyevning ushbu mamlakatga rasmiy tashrifi ikki tomonlama munosabatlarda tub o‘zgarishlarni amalga oshirish imkonini beruvchi qulay shart-sharoitlar yaratib, bu esa o‘z navbatida munosabatlarni yanada yuqori bosqichga ko‘tarishda muhim platforma vazifasini o‘taydi.