Тез ўзгараётган геосиёсий вазият ва минтақавий бирдамликка эҳтиёж ортиб бораётган бир пайтда, Ўзбекистон ва Озарбайжон ўртасидаги стратегик шериклик тобора мустаҳкамланиб, мазмунан янада бойиб бормоқда. Иккала давлат ҳамкорликни ўзаро ҳурмат, прагматизм ва қардош халқларнинг бирлиги асосига қуриш мумкинлигини амалда намоён этмоқда. Бундан ташқари, улар минтақавий барқарорлик, очиқлик ва тинчликка йўналтирилган ҳамкорликнинг ёрқин намуналаридан бирига айланган.

2025 йил 2 июль куни Бокудаги “Загулба” қароргоҳида бўлиб ўтган Олий давлатлараро кенгашнинг иккинчи йиғилиши Ўзбекистон ва Озарбайжон ўртасидаги муносабатларнинг янги босқичини бошлаб берди. Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг Озарбайжонга давлат ташрифи ўзаро ишонч ва стратегик кўмак рамзи бўлди.

Давлатимиз раҳбари ташриф ва Кенгаш йиғилиши икки давлат ўртасида дипломатик алоқалар ўрнатилганининг 30 йиллиги доирасида ўтказилаётганини алоҳида таъкидлади. Бу воқеа нафақат рамзий, балки амалий аҳамиятга ҳам эга. Тошкент ва Боку ўртасида сиёсий, иқтисодий, гуманитар ва транспорт соҳаларида мисли кўрилмаган даражадаги яқинлик шаклланди. Президентимиз таъкидлаганидек, “ҳеч қачон тарихда бизнинг муносабатларимиз бугунгидек юксак даражада бўлмаган”. Бу сўзларни кўплаб факт ва натижалар тасдиқлайди.

Биринчидан, Ўзбекистон ва Озарбайжон умумий мақсад ва қарашларга эга. Иккала халқни тарих, ўхшаш қадриятлар, тил ва маданият бирлаштириб туради, бу эса доим биродарлик ва ўзаро ишонч асосини мустаҳкамлаб келган.

Иккинчидан, сиёсий ишонч доимий давлатлараро алоқалар орқали мустаҳкамланмоқда. Сўнгги ойлар давомида Хивада илк парламентлараро форум, Андижонда ректорлар форуми ўтказилиб, 60 дан ортиқ келишувлар имзоланди, ҳукуматлараро комиссия ва Боку шаҳрида ҳудудлар форуми бўлиб ўтди. Буларнинг барчаси ҳамкорлик жараёнларига марказий ҳокимиятдан тортиб, ҳудудлар ва университетларгача турли даражаларнинг жалб этилганлигини кўрсатади.

Учинчидан, иқтисодий кун тартиби йиғилишнинг асосий мавзусига айланди. 2025 йил икки давлат муносабатларида Иқтисодий ҳамкорлик йили, деб эълон қилинди. Ўтган йилда Ўзбекистон ва Озарбайжон ўртасидаги савдо ҳажми 25 фоизга ошди. Ҳозирда Озарбайжонда Ўзбекистон капитали иштирокида 300 га яқин қўшма корхона фаолият юритмоқда. Инвестиция лойиҳалари портфели 4 миллиард АҚШ долларига етди, бу эса бошланиши холос. Яқин йилларда савдо ва инвестициялар ҳажмини йилига 1 миллиард долларга етказиш режалаштирилмоқда.

Йиғилишда саноат, инфратузилма, қишлоқ хўжалиги, туризм, соғлиқни сақлаш ва молия соҳаларини қамраб олган алоҳида Ҳамкорлик дастури тақдим этилди. Шунингдек, қўшма инвестиция компанияси фаолиятини фаоллаштириш, тадбиркорлар кенгаши ва саноат-иқтисодий зоналар форумини ташкил этиш ташаббуси қўллаб-қувватланди. Бу томонларнинг фақат анъанавий савдони эмас, балки юқори технологиялар, барқарор ривожланиш ва қўшимча қиймат занжирларини ривожлантиришга содиқлигини кўрсатади.

Имзоланган ҳужжатлар орасида 2025–2026 йилларга мўлжалланган Саноат кооперацияси дастури, агросаноат мажмуаси ва озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш бўйича амалий ҳаракатлар режаси, 2030 йилгача савдо ҳажмини 1 миллиард долларга етказиш дастури муҳим аҳамият касб этди.

Йиғилишдаги энг муҳим ютуқлардан бири Ўзбекистоннинг “яшил” энергиясини Европага экспорт қилиш бўйича қўшма лойиҳани жадаллаштириш бўйича эришилган келишув бўлди. Ушбу лойиҳа Марказий Осиё ва Жанубий Кавказда кенг қамровли “яшил ўтиш” стратегиясининг муҳим қисмига айланиши ва бутун минтақанинг энергетик мустақиллиги ва экологик хавфсизлигини кучайтириши мумкин.

Шунингдек, Транскаспий (Ўрта) транспорт йўлаги доирасида транспорт алоқаларини ривожлантириш ҳам муҳим аҳамият касб этади. 2025 йил баҳоридан бошлаб, Ўзбекистон ва Озарбайжон юк ташиш учун электрон рухсатнома тизимини жорий этди, бу эса юк ташиш ҳажмини 25 фоизга ошириш имконини берди ва йилига бир миллион тоннадан ортиқ юк ташишга эришилди. Ўрта транспорт йўлаги Марказий Осиё, Жанубий Кавказ, Туркия ва Европани боғловчи стратегик артерияга айланмоқда. Келажакда бу йўналиш геосиёсий жиҳатдан беқарор ҳудудларни четлаб ўтган ҳолда Шарқ ва Ғарб ўртасидаги асосий логистика йўлаги бўлиши мумкин.

Бундан ташқари, Каспий денгизида денгиз транспорти ва кема қурилиши соҳасида ҳамкорлик протоколи имзоланди, бу эса денгиз логистикасини кенгайтириш учун янги имкониятлар эшигини очади.

Гуманитар соҳадаги келишувлар ҳам стратегик шериклик фақат прагматик манфаатларгагина эмас, балки барқарор ва инклюзив тараққиёт масалаларига ҳам қаратилганини кўрсатмоқда. Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш, фан, касб-ҳунар ва олий таълим соҳаларида ҳамкорлик бўйича ҳукуматлараро битимлар имзоланди. 2025–2027 йилларда фуқароларни ижтимоий ҳимоя қилиш бўйича алоҳида ҳужжатлар қабул қилинди.

Бу эса икки давлат томонидан БМТ илгари сурган Барқарор ривожланиш мақсадларини амалга ошириш бўйича кўрилаётган чора-тадбирларга тўлиқ мос келади. Бу орқали ижтимоий сиёсат соҳасида минтақавий етакчилик намунаси яратилмоқда ва мазкур жараёнда атроф-муҳит, таълим ва ижтимоий қўллаб-қувватлаш масалалари асосий ўринда туради.

Маданий алоқалар ҳам фаоллашмоқда. Хусусан, Озарбайжоннинг “Ширвон” ансамбли Хивадаги халқаро “Бахши” фестивалида Гран-прини қўлга киритди. 2025 йил давомида ёшлар ва маданий алмашинувлар доирасида кўплаб қўшма тадбирлар режалаштирилган, бу эса айниқса юбилей йилида алоҳида аҳамият касб этади.

Бокуда “Ўзбекистон” боғининг қурилиши ва Ўзбекистон Республикасининг янги элчихонаси биносининг очилиши муҳим рамзий қадам бўлди. Бунга жавобан, Ўзбекистонда “Озарбайжон” боғи ва “Sea Breeze” туристик мажмуаси қурилиши режалаштирилмоқда. Ушбу ташаббуслар маданий ва дипломатик аҳамиятга эга бўлиб, биродар халққа ҳурматни ҳамда икки миллатнинг маънавий яқинлигини шаҳар маконида мустаҳкамлаш истагини намойиш этади.

Халқаро ва минтақавий кун тартибида мамлакатлар етакчилари ўзаро фикр бирлигини ҳамда халқаро майдонларда бир-бирини қўллаб-қувватлаш ниятини яна бир бор тасдиқладилар. Ўзбекистон барча можаролар ва кескин масалалар фақат тинчлик йўли билан, дипломатия асосида ҳал этилишини қатъий қўллаб-қувватлайди. Озарбайжон ҳам ушбу ёндашувни қўллаб-қувватлаши икки давлатнинг халқаро ташкилотлар доирасидаги умумий позициясини кучайтиради.

Юқорида қайд этилган фикрлардан хулоса қилган ҳолда Олий давлатлараро кенгашнинг иккинчи йиғилиши давомида иқтисодиётдан тортиб маданиятгача, транспортдан тортиб ижтимоий сиёсатгача бўлган барча асосий соҳаларни қамраб олган бир қатор ҳужжатлар пакети кўриб чиқилиб, қабул қилинганини таъкидлаш жоиз. Имзоланган "йўл харитаси" қабул қилинган қарорларни амалга ошириш учун муҳим дастуруламал бўлиб хизмат қилади. Ушбу қадамлар стратегик шерикликни чуқурлаштириб, барқарор тараққиёт ва фаровонликка эришиш йўлидаги умумий мақсадимизга замин яратади.

 Актам ХАИТОВ,

Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги

ЎзЛиДеП фракцияси раҳбари